'Tavan çılgınlığı' için uyarı!

Son yıllarda Borsa İstanbul neredeyse her gün yeni bir halka arz şirketine hoş geldin diyor. Finansmana erişimi zor olan şirketlerin sermaye ihtiyacı için bir yol olarak öne çıkan halka arzlarda en çok tartışılan ise açılışla birlikte başlayan tavan serileri.

Çok büyük şirketlerdense küçük ve orta ölçekli şirketler ağırlıklı olarak halka arz ediliyor. Ve şirketler en az 5 tavan yapmadan da düşüş göstermiyor. Ağustos sonuna kadar 30 şirket halka arz edilirken cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasındaki üç ayda halka arz edilen 14 şirket en az 2 tavan en fazla ise şimdilik 11 tavan serisine imza attı.

Piyasa uzmanları küçük yatırımcının da kazanç kapısı olarak gördüğü halka arz sevdasının, ileriki dönemde piyasa dinamiklerine ağır zarar verebileceği uyarısı yapıyor. Öyle ki bazı şirketlerde çalışanlar, ortak halka arz kumbarası oluşturarak her arza katılırken genç yaşlı daha önce hisse senedi piyasası ile hiç ilgisi olmayan kişiler de halka arzdan 3-5 lot alabilmek için yarışıyor.

3 ayda 2 milyon yeni yatırımcı geldi

Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre mayıs sonunda 4,48 milyon kişi olan yatırımcı sayısı üç ayda hızla arttı ve 6,26 milyon kişiye yükseldi. Üç ayda neredeyse 2 milyon kişi hisse senedi piyasalarına giriş yaptı. Piyasa uzmanları, 14 halka arzın gerçekleştiği bu üç ayda yeni yatırımcıların çoğunun da tavan serisi hikayesine koşan kişilerden oluştuğunu vurguladı.

Yine MKK verisine göre temmuz sonu itibarıyla yatırımcıların yüzde 62'sinin portföy büyüklüğü, 50 bin liranın altında bulunuyor. Daha dikkat çeken ise yüzde 23'ünün portföy büyüklüğü 5 bin liranın altında. Bu durum da piyasa uzmanlarının dile getirdiği gibi yatırımcıların çoğunun küçük miktarlarda halka arzlardan pay alma peşinde olduğunu ortaya koyuyor.

8 aydaki halka arzın yarısı 3 aya sığdı

Ağustos sonuna kadar halka arz edilen 30 şirketin toplam halka arz büyüklüğü 42 milyar 245 milyon lira olurken son üç ayda halka arz olan 14 şirketin toplam halka arz büyüklüğü ise 19 milyar 131 milyon lira oldu. 8 ayda halka arz edilen şirketlerin yarısı son üç ayda halka arz oldu. Ve cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesine göre ise halka arz hisselerin tavan serileri daha belirgin hale geldi.

Halka arzlarda Sermaye Piyasası Kurulunun düzenlemelerine göre artık serbest fonlar halka arz paylarında yüzde 1’den fazla alamıyor. Eşit dağıtım yöntemi uygulanıyor ve bireysel yatırımcılar küçük portföyleriyle halka arzdan pay almaya çalışıyor.

Halka arzlarda ise talep rekorları kırılıyor. İzdemir Enerji Elektrik Üretim A.Ş. () ve Tatlıpınar Enerji Üretim A.Ş. () halka arzına 2,5 milyonun üzerinde bireysel yatırımcıdan talep gelmişti.

11 tavan ile Kaleseramik lider

Üç ayda yapılan ve borsada işlem görmeye başlayan halka arzların en büyüğü, 2,73 milyar liralık halka arz büyüklüğü ile oldu. Kaleseramik’in halka arz izahnamesindeki bilgilere göre 2022 yılı hasılatı ise 6 milyar lira seviyesinde. Kaleseramik 25 liradan halka arz edilirken 11 tavana imza attı. 29 Ağustos itibarıyla şirketin hisse fiyatı 120,1 liraya kadar yükseldi; bu, 1 ay kadar bir sürede yüzde 380,4 yükseldiğini ortaya koyuyor.

Kaleseramik’i bugün yapacağı hareketle liderlikten indirmeye aday ise iki şirket var. Bunlardan biri işlem görmeye başlamasıyla 10 tavan serisine imza atan İzdemir Enerji ve yine 10 tavan serisi bulunan Ofis Yem ().

İzdemir Enerji ve Ofis Yem 16 Ağustos’ta borsada işlem görmeye başladı. İzdemir Enerji’nin halka arz fiyatı 19 lira iken 29 Ağustos itibarıyla 49,12 liraya yükseldi. Bu 10 işlem gününde yüzde 158,5’in üzerinde getiriye işaret ediyor. İzdemir Enerji’nin halka arz büyüklüğü 2,6 milyar lira olurken 2022 yılı hasılatı ise 6,7 milyar lira seviyesinde.

Ofis Yem de 27,2 liradan başladığı borsa serüveninde 10 tavan serisi sonrası 70,3 liraya kadar yükseldi. Yüzde 158,5 getiriye imza atan şirketin halka arz büyüklüğü 618,8 milyon lira, 2022 yılı hasılatı ise 7,6 milyar lira olarak açıklandı.

Tatlıpınar Enerji ise 17 Ağustos’ta borsada işlem görmeye başladı. Ancak aynı gün SPK’dan onay aldığı İzdemir Enerji ve Ofis Yem’in aksine tavan serisi 9’uncu günde son buldu. Şirketin halka arz fiyatı 22,5 lira iken 29 Ağustos itibarıyla 52.9 lira seviyesinde. Yüzde 135,11 artış yakalayan şirketin halka arz büyüklüğü 1,58 milyar lira, 2022 hasılatı ise 766,4 milyon lira seviyesinde.

En az tavan serisi 2 gün

14 şirketten en az tavan yapan ise 2 tavan serisi ile Katılımevim’de oldu. 13,43 liradan halka arz edilen ve 12 Haziran’da işleme başlayan şirketin hisse fiyatı, 29 Ağustos itibarıyla 55,8 lira seviyesinde. Bu, yüzde 315,5’lik yükseliş yaşadığını gösteriyor.

A1 Capital () ise 15 Haziran’da başladığı borsa yolculuğunda 3 tavan serisi yaptı ve 25 liradan açılan hisseler 29 Ağustos itibarıyla 44,08 liraya yükseldi. Yükseliş yüzde 76,32 seviyesinde.

4 tavan serisi yapan Pasific Eurasia ise 25 liradan işleme başladı ve önceki gün itibarıyla 65 lira seviyesinde işlem görerek yüzde 160 yükseldi. 5 tavan serisi yapan Fuzul GYO () 28 Temmuz’da, Asce GYO () 3 Ağustos’ta, Enerya Enerji () ise 23 Ağustos’ta işlem görmeye başladı.

Fuzul GYO açılıştan 29 Ağustos’a yüzde 164, Asce GYO yüzde 101,4, Enerya Enerji yüzde 60,77 getiri sağladı.

Atakey Patates () ise 27 Temmuz’da işlem görmeye başladı. 6 tavan serisi yapan hissenin halka arz fiyatı 39,5 lira iken 29 Ağustos itibarıyla 82,45 liraya yükseldi. Bu, yüzde 108,7’lik getiri anlamına geliyor. Baydöner () 7 tavan serisi yaptı ve 21 Ağustos’tan 29 Ağustos’a yüzde 94,5 yükselmeyi başardı. Forte Bilgi İletişim () ise 14 Haziran’da borsada işlem görmeye başlarken 9 tavan serisi yaptı. Halka arz fiyatı 12,12 lira olan hisse, 29 Ağustos itibarıyla 99,1 liradan işlem görüyordu. Bu, yüzde 717,6’lık getiri sağlandığını ortaya koyuyor.

Bilgi veren piyasa uzmanı, halka arzlardaki tavan serisinde küçük yatırımcının ilk kez para kazanıyor gibi göründüğünü dile getirerek aslında bunun böyle olmadığına dikkat çekti. Halka arzlarla ilgili ilk sorunun, piyasa uzmanlarına göre pahalı fiyattan halka açılmaları olduğunu vurgulayan analist, en azından 2020-2021 yıllarındaki halka arzlara göre daha doğru fiyatlama yapıldığına da dikkat çekti.

Hisse senetleri piyasasında uzman analistin verdiği bilgiye göre serbest fonların halka arzlara girmesinin engellenmesi de sıkıntı yarattı. Çünkü her ne kadar bu alımları yanlış yapan serbest fonlar olsa da bazı fonlar gerçekten yatırım amaçlı halka arzlara katılıyordu. Analist, ilk tavan serisi bozulana kadar yatırımcıların satış yapmadığını vurgulayarak tavan alışlarının da kimin tarafından verildiğinin araştırılmaya ve denetlenmeye muhtaç olduğuna işaret etti.

Piyasa dinamiklerini olumsuz etkiliyor

Halka arzlarda ikinci sorunun da algı olduğunu dile getiren analist, hiçbir patronun kendi şirketini ucuza satmak istemeyeceğini, halka arz yatırımcısında ise patrondan daha iyi bildikleri algısı oluştuğunu ifade etti.

Tavan bozulmadıkça vermek istemeyen bir yatırımcı topluluğu bulunduğunu vurgulayan analist, tavan bozulunca ise herkeste satma isteği olduğunu ancak bir de yüksek alım yapanların bulunduğuna işaret etti. Tavan bozulduktan sonra hisseyi alanların da araştırılması gerektiğini söyleyen analist, üçüncü olarak ise yüzde 10 yukarı aşağı marjının değiştirilmesi veya halka arzlar için uygulanmaması gerektiğini savundu.

Analist, halka arzlarda küçük yatırımcının düşük portföylerle girip tavan bozulana kadar kalıp bir kazanç elde ettiğini ve yüksek un olduğu, alım gücünün bozulduğu bu dönemde ise kazancın da yatırımcı için iyi gibi göründüğünü söyledi.

Piyasada adaletsizlik doğduğunu belirten analist, halka arz şirketlerinin de hak ettiklerinden fazla büyüdüklerini ve bu şirketlerin yatırımcılarının da sonunda piyasanın üzerine kalacağını vurguladı. Analist, halka arz şirketi tavan yapmayacak diye bir durum olmadığını ama her halka arz şirketinin tavan yapmasının ise araştırılması gerektiğini vurgulayarak piyasa dinamiklerinin bozulması durumunda burada bir iki ayda kazanılan paraların anlamı kalmayacağını ve tüm yapının bozulacağına da işaret etti.

Halka arz ekosistemi oluştu

Tacirler Yatırım Araştırma Direktörü Kadirhan Öztürk, Burcu Göksüzoğlu ile yaptığı Finans Sohbetleri’nde halka arzların artık bir ekonomi oluşturduğuna dikkat çekti. Öztürk, şunları söyledi:

“Halka arzlarla ilgili çok fazla olumlu değilim. Sebebi de şu; büyük şirketleri göremiyoruz. Her hafta neredeyse bir halka az gerçekleşti. 100'ün üzerinde halka arz gerçekleşti son yıllarda. Türkiye'nin önde gelen şirketlerinden bir tanesini halka arz edildiğini ben görmedim. Halka arz tarafında finansmana erişimin zorluğu nedeniyle orta ve küçük şirketlerin ağırlıklı olarak halka arz ettiğini gördük.

Türkiye'nin en büyük şirketlerini geçelim birçoğu İSO 500’e bile giremiyor. Ama burada bir win-win durumu var. Yatırımcı da giriyor. 500-1000 lira yatırıyor, kısa süre sonra 2000 lira oluyor. Hayat şartları çok zor. Türkiye'de mutfak maliyetleri arttı. Birçok yatırımcı bu ay mutfağı halka arzlardan çıkarsam yeter gözüyle bakıyor. Haklılar mı? Haklılar.

Garanti para gibi görüyorlar ki istatistiklere bakarsak evet garantiye yakın bir getiri var. Durum böyle olunca Türkiye'de şu anda halka arz ekosistemi oluştu. Bu devam eder ama dikkat edilmesi gereken nokta halka arzlarda belli bir noktadan sonra vedalaşmayı bilmek lazım. 6-7 yıl sonra şu anda halka arz edilen şirketlerden kaçı gerçek manada iyi işlem hacimleriyle trade olabilecek? Türkiye'de bu kadar çok hisse senedini kaldırabilecek bir durum olduğunu düşünmüyorum.”

Kuzugrup GYO da tavandan girdi

Talep toplaması tamamlanan Kuzugrup GYO (), önceki gün Borsa İstanbul’da düzenlenen gong töreni ile işleme başladı. Şirket hisseleri ilk işlemlerden tavan seviyeye çıktı. Borsa İstanbul AŞ Genel Müdürü Korkmaz Ergun, gong töreninde yaptığı konuşmada Kuzugrup GYO’nun halka arzdan elde ettiği gelirle yeni yatırımlarını gerçekleştirerek dağıtım alanını daha da genişleteceğini belirterek, “Yıldız Pazar’da işlem görmeye başlayan buluşan Kuzugrup GYO, 1 milyar TL’nin üzerinde halka arz büyüklüğüne ve 2 milyonu aşan yatırımcıya ulaşan başarılı bir halka arz gerçekleştirmiştir.” dedi.

Kuzugrup GYO Yönetim Kurulu Başkanı Özen Kuzu da, “Kuzu Grup şirketlerinden biri ilk kez sermaye piyasalarına adım atarak grubumuz adına önemli bir kilometre taşını daha gerçekleştiriyor. Şirketimiz için bir dönüm noktası olarak değerlendirdiğimiz ve sürdürülebilir başarının teminatı olarak gördüğümüz bugün; aynı zamanda halka arzımızı başarıyla sonuçlandırdığımız ve yatırımcılardan büyük ilgi gördüğümüz için oldukça gururluyuz. Tera Yatırım konsorsiyum liderliğinde gerçekleştirdiğimiz halka arzımıza 5,6 kat gibi rekor bir talep geldi ve katılımcı sayısı 2 milyon 114 bin 922 oldu.” diye konuştu.

Bu makale ilk olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.